GENE, GESONDHEID EN LEEFSTYL

Op 26 Mei 2015 het Mev Anita van der Merwe oor gene, gesondheid en leefstyl gesels tydens die Genealogiese Geselsgroep in Jeffreysbaai se maandelikse byeenkoms.

Hierdie merkwaardige en bedrywige dame is amper 85 jaar oud en het sonder om na haat notas te kyk vir ongeveer 45 minute gepraat en hier volg 'n opsomming van haar interessesante praatjie:

"Genealogie beteken: studie van afstammelinge.

Dit geen insig waar jy eintlik vandaan kom. Is jy bevoorreg of minder bevoorreg gebore? Wat gaan jou kanse in die lewe wees? Is jy moontlik 'n Einstein, Bill Gates of Mozart of net 'n gewone mens?

Die Here geen ons verskillende talente vir die lewe en daar kan bepaal word watter familie meer geneig is om sekere siektes op te doen of draers daarvan is. Miskien kan mens met leefstyl wel iets daaraan doen.

Ter agtergrond wil ek iets omtrent myself vertel' My ouers was albei van Duitse afkoms. My moeder se voorouers het in 1856 na die Krim oorlog (sien voetnota vir meer inligting oor oorlog) na die Oos-Kaap gekom. Hulle het naby King Williams Town grond gekry om op te boer. My ouma se nooiensvan was Weiss en getroud met 'n Bahlmann. My oupa Oslerloh het uit Duitland saam met 'n vriend in Suid-Afrika geland maar was eintlik oppad na Australië.

Hy trou met 'n nooi Spärg (een van 11 kinders) waarvan daar tans baie afstammeling in die Transkei voorkom. My oupa Bahermann het vinning vooruitgegaan - 'n mooi huis gebou en een van die eerste motorkarre besit terwyl mede Duitsers nog met kar en perde gery het.

Ons het vanaf  die Transkei gekom na die Kerk op Frankfort om Paasfees, Kersfees, Doop en troues by te woon. My ouers het vroeg na standard 6 die skool verlaat. My pa het in sy neef se handelspos ("trading store") begin as klerk en op 17 jarige ouderdom het hy en my ouma 'n handelspos in die Willowvale distrik gekoop +/- 1918.

Tien jaar later is my ouers getroud en daar is 7 kinders uit die huwelik gebore - 6 dogters en een seun. Die Transkei is 'n paradys en ons het as kinders 'n wonderlike lewe gehad. Daar was volop vars groente en vrugte, vars melk en natuurlik baie vars lug. 'n Wonderlike voorreg...

Aan huis het ons Duits gepraat, Xhosa met die werkers en Engels op skool en as algemene voertaal met ander mense. 'n Handelspos is ongeveer 10 akker. Ons het beeste, varke, hoenders, ganse, eende en perde ook gehad. Ons het by die rivier gaan swem, perd gery en ook 'n tennisbaan gehad. Middel van standard 6 is ek en my suster na 'n High School waar my Duitserige Engels afgerond is. Na matriek is ek Tukkies toe met powere Afrikaans maar op 21 behaal ek 'n BSc huishoudkunde graad.

Die volgende jaar kry ek 'n junior pos in die huishoudkunde afdeling terwyl my kêrel, en toekomstige man, sy finale jaar tandheelkunde gedoen het.

Ek was nie 'n "Career Woman' nie en bedank aan die einde van dieselfde jaar om te trou in 1953 en beland so op Humansdorp. Ons het 5 kinders en 14 kleinkinders. Die kinders en kleinkinders het almal goed gevaar met die akademie - dit is waar die gene inkom - vyf van my man se broers het doktorsgrade gekry.

Maar daar moet egter nie vergeet van die rol wat leefstyl speel nie:

Hoe leef jy reg? Hoe word jy 85 oud met net 'n paar skete?

Ek het 3 jaar voedingsleer "geswot" in my studiejare en omdat dit steeds 'n passie is onlangs 'n boek as geskenk van my kinders oor die onderwerp  gekry en daarin is 'n hoofstuk wat hander oor "Turning back te Clock" en dit was natuurlik die eerste een wat ek gelees het.

Die volgende algemene riglyne vir 'n gesonde leefstyl:

1.  Vermy gebrande kos, uitlaatgasse, rook en sterk sonlig
2. Eet baie groente en vrugte want dit bevat baie anti-oksidante. Dis die kwaaddoener elemente van preserveermiddels, kleurstowwe wat aanleiding gee tot kankers en wanfunksionering. Eet baie groen groente, boontjies en vele ander.
3. Eet net genoeg. Met navorsing met rotte is gevind dat rotte wat net genoeg geeet het, het langer geleef as die vettes. Ons is natuurlik nie diere nie maar dit kan wel 'n indikasie wees.
4. Bly fiks deur matige oefening. Jy hoef nie 'n marathon te kan hardloop nie maar deur gereeld 20 minute te stap, huis skoon te maak of in die tuin te werk word maklik 10 jaar by jou lewensverwagting gevoeg.
5. Vermy spanning en stress. Dit is nogal 'n moeilike een - weet julle hoe gestres was ek oor hierdie praatjie van vandag?
6. Laat jou bloeddruk, suiker en algemene gesondheid gereeld toets
7. Bly aktief, sosialiseer, lees, stel belang in alles om jou. Jou brein kan atsofeer soos 'n liggaam wat net sit.
8. Met my 75 ste verjaardag was my leuse: Sonder entoesiasme is jy dood. My man het gesê ek sal net doodgaan indien 'n bus my trap....
9. Gebruik byvoegings soos Omega 3 vir die are, magnesium en zink vir die hart en B-kompleks vir die brein. Wees egter versigtig vir oordosseer. 'n Gesonge gebalanseerde leefwyse is die kern van goeie gesondheid.    

Die groot moenies in jou dieet:

Die winkelrakke is oorvol van koekies, koek, beskuit, lekkers, koeldranke, vrugtesappe en witbrood - verfynde produkte. Wanneer bruinmeel verander word na witmeel gaan 70%van die goeie bestanddele verlore in die produk. Bogenoemde produkte kan verlawend wees en baie van die verfynde produkte is "money spinners".

Daar is soort op soort margarien op die rakke - ek eet dit glad nie. Dit bestaan uit verskillende harde vette en olies en om dit soos botter te laat lyk word word 'n chemise proses gebruik. Vetter en olies bestaan uit vetsure en gedurende die chemise proses verander die vetsure se struktuur om dit smeerbaar te maak en word kleurstowwe bygevoeg - dit eerste margarine was wit.

Die veranderde vette sit makliker in jou are vas en die kunsmatige kleurstof mag kankervormend wees.

Botter matig gebruik is 'n beter opsie.

Volroom melk is al wat ek gebruik.

Oormatige gebruik van suiker :
Volgens wereldgesondheids standaarde behoort mense maar 10 teelepels (40 gram \) suiker daagliks in te kry maar meeste mense oortree. 'n insulien weerstandigheid kan ontwikkel wat beteken dat die liggaam nie meer reg kan funksioneer nie.

Wanneer jou suiker getoets word moet die lesing nie meer as 4.9 wees nie. Sodra te veel suiker die sisteem aanhoudend oorlaai moet insulien aangevul word. My ma se familie was diabetes lyers, ouma oorlede op 63, ma oorlede op 73 terwyl my pa eers op 85 oorlede is.

Ek wil d.m.v. 'n gesonde leefstyl met min verfynde suiker en koolhidrate my stamboom se geskiedenis kan verbeter.

Daar is ook 'n teorie dat baie verfynde suikers en stysels 'n tipe ontsteking veroorsaak wat Alzheimers en demensie kan bevorder. Eet ook baie vis en min vleis.

Onlang 'n nuwe horlosie gekoop wat kom met 'n vyf jaar waarborg en derhalwe wil ek waarde vir my geld kry en nog vyf jaar leef.

Om gemoedsrus en stabilitiet in jou lewe te handhaaf moet jy die Here erken as jou leidsman en dat jou liggaam 'n tempel van die Here is en sonder Sy wysheid, genade en seeninge sal jy nie die rus en vrede ontvang wat ons almal na smag in hierdie aardse bestaan nie - al volg jy ook 'n wonderlike leefwyse.

 
Voetnota:
Tydens vraetyd het Tiaan Jacobs aangevoer dat die Krimoorlog moontlik ‘n rede vir Anita se voorsate se verhuising kon wees :

“ Die Krimoorlog is deur die Verenigde Koninkryk, Frankryk, die Koninkryk Sardinië en die Ottomaanse Ryk teen die Russiese Ryk gevoer op die Krimskiereiland vanaf Oktober 1853 tot Februarie 1856.

Die Russiese tsaar Nikolaas I wou die beskermheer van die heilige plekke van Palestina word en het Moldowa en Wallachye in 1853 beset. Die Verenigde Koninkryk en Frankryk het gevrees dat Rusland 'n rol gaan speel in die Middellandse See en het Turkye gehelp. Die bondgenote het Sewastopol op die Krim aangeval en ingeneem.”

Met die uitbreek van die oorlog het duisende werklose Duitsers hulle by die geallieerde magte aangesluit om teen die Russe oorlog te voer, hoofsaaklik omdat die ekonomie in Duitsland op daardie stadium baie swak was en werk uiters skaars was. Die Duitse regering van die dag was nie baie geneë daarmee nie, omdat hulle nie op goeie voet was met die Verenigde Koninkryk nie.

Die oorlog was van korte duur en met die beëindiging daarvan, wou Duitsland nie hul burgers wat daaraan deelgeneem het, terugontvang nie. Die gevolg was dat die meeste Duitsers uitgewyk het na Engeland, wat ‘n gaping gesien het om hulle na die Britse Kolonies te stuur as kolonialiste.

Tussen 1848 en 1858 het groot getalle Duitse immigrante hulle in die Oos-Kaap, veral rondom Oos-Londen, gevestig - in 'n gebied wat deur die Britse koloniale owerheid as 'n soort buffersone tussen blanke gebiede en die Xhosa-stamland geskep is. Sowat 4 000 Duitse setlaars het hier 'n nuwe tuiste gevind nadat hulle gratis seevervoer en finansiële steun ontvang het.

Mev Anita Frieda van der Merwe is oorlede op 24 Januarie 2022 -  sy was 91 jaar oud en die horlosie se waarborg het verval in 2021....  

Jeffreys Bay - Bruce Gold

Jeffreys bay by Bruce Gold.

First came to J Bay in about 1953 for Sunday dinner at the Beach Hotel and not again till the end of 1968 to surf, even though went to Woodridge Prep. school nearby for two years in in 1958 and 59. The tar road started at the Beach Hotel with Andora Store over the road not one hundred yards away and about a mile if that from Surfers Point where Dr.Oosthuizen, Karina Strydom's father had already set up a camp with toilets and shower,cold, and a sign that said "please preserve out trees and bush". Next thing the offspring of Dr A.D. Keet who had inherited his farm sold it to Trust Bank for 1.4 million and the bulldozers moved in after Sanlam bought for 4 million i heard. From 1963 on surfers started arriving and mainly stayed in the rondawels at the Recreation and caravan park on the hill right uptown, or in their kombis. Visiting Australians and Tasmanians started camping in the milkwoods hollowing out the dunes somewhat and putting tarps over the bushes.Tim Milward first came around that time and is now 77 and still surfing. Gus Goble from Cape Town claims very early arrival after John Whitmore noticed waves in the area and some Port Elizabethans must also have been lurking. First local i think was John Marx whose parents had a holiday house almost on Noorsboom Point that Max Wetteland later bought for 15,000 Rand. That would be overlooking Boneyards the surfbreak the boys from Ra surfboards two houses up from Max at Shalom, used to call Insanitudes and Magnas was Magnitudes amd Mangletoobs by the Californian crew who stayed in the White House above Ozzies Hardware owned by the Humphreys. Thats another story as they were part of the Brotherhood of Eternal Light or so and were running compressed marijuana out and the best Owlsley LSD in. They never gave me any, maybe because i had just left the police and had short back and big ears and a movie camera. There is a quick clip of them on the dune in my old documentary Time Warp-watch 'im play.

First trip with Rod Suter, Bruno Bruniquel, Flynn Reynolds, Michael Richards, Bradley Harris and Paul Gravelle. They all on the latest garage built seven footers and me on my new 9'6"" Safari, graham hynes assuring me short boards were just a passing fad. No problem though ,loved that board, my first being a marine ply logger white with black rails and skull and crossbones. Uptown was the old man Ungerers Supermarket and his wife there and Coetzees Fish and Chips and the Bar-b-que on the main beach owned by Mr.Rielly only open whenever.

There was plenty of soccer played at the point between surfs and none surfed Supertubes till end of 1968 with various players claiming to be first. Gavin Rudolph claims to have surfed it with an Aussie and Donald Paarman says it was two Aussies on a cutdown longboard.

There was some friction with the local townsfolk with camping in the bushes and drugtaking and the eating of one of a pair of tame beach blue cranes. Slaughtering our national bird not a very good idea. I once got a barman job at the Beach Hotel when Steph Kruger owned it in the mid seventies when the first professional surfers were arriving. The big snooker table there was the social hub of surfers every night and my speaking Afrikaans from being in the police kind of made the peace with the local townsfolk and farmers. I had been living in the bush at Supers for two weeks when i got the job. The bush church no fun in the rain.

At one stage Larry Levin, surfboard shaper, rented the farm, smallholding, just over the Kabeljouws River, then Karina Strydom had it for a while and somehow it ended up we were more or less squatting there, everyone welcome. Had 13 cats there eventually and many more great nights by the fire, everynight in fact, only place to cook. Place was packed with antique furniture and books which all got plundered mainly by surfers it would seem. Even know of one beach house that got ripped off by a surfer who is in the Happy Surfing Grounds now.

John Daniel opened Wave Arts and Crafts around 1980 ot so and John AndCarol Ross took over and Mark "0rnery" Ormsby .my nickname, he sucker punched me once to the side of my head, just because i told him to control his temper and thats why he had no friends. He had the finest girlfriend though. To cut a long story to smithereens Cheron Habib took over the old garage shop and started Countree Feeling. In about 1982 Rupert Chadwick started the Beach Hotel Classic. Twenty seven entrants with Mario van Eeden sponsoring about R500 or R750. Think Sean Tomson won. Rupert organised the contest the next year and then Country Feeling came in as sponsor and Mark Occcilupo won. There used to be a not bad shell collection at the Beach Hotel but surfers stole the whole thing. Rupert knew about that.

Well they raped J bay not so rapidy as they are still trying to cover the hills of the old farm with not so pretty always brick houses. There are four traffic rushes out of season and one big one in seaso,. Joburg hobos summer here and bushes almost crawling with drunk "car guards. We hear the town is changing its name to Johannes Bay.

There is a rather good Surfing Heritage Museum above the Quiksilver shop with four shell collections by yours truly. Unfortunately noone seems to be curating it all all. Ruperr Chadwick died and his wife said Supertubes Foundation Ans Quiksiver must run it. Needs a committee badly to commit. Any questions ? Ha ha. Cheers. That was quite an effort.

Toeval of nie?

Ongeveer ‘n jaar gelede kom praat Tiaan Jacobs,‘n militêre historikus, by Humansdorpmuseum oor medaljes uit die tyd van die Anglo-Boereoorlog. Hy noem terloops dat die tyd uitloop vir die aanvra van ABO medaljes deur die nasate aangesien dit beperk is tot eggenotes, kinders en kleinkinders. Genoemde kleinkinders moet self ook al bejaard wees en met hul afsterwe is die geleentheid vir families om aansoek te doen vir voorsate se medaljes vir altyd verlore....

Volgens oorlewering het ‘n Buitedag voorsaat gesneuwel slegs een week voor die einde van die oorlog en van die Oberholzers se kant is daar slegs een oorlewende kleinkind wat nog kan aansoek doen vir so ‘n medalje....

dadelik word kontak gemaak met die enigste lewende kleinkind: Barend Christiaan Oberholzer (Oom Bertie), 87 jaar oud, is heeltemal onbewus van die bestaan van so ‘n medalje en dadelik geïnteresseerd om meer daarvan uit te vind. Die nodige aansoek is dan ook sommer gou aan die SANDF gepos.

Weke gaan verby en oom Bertie kry geen antwoord nie, later skakel hy die SANDF se dokumente- afdeling en praat met ‘n baie behulpsame persoon wat onderneem om die betrokke dokumentasie te trek en terugvoering te gee.

Intussen word navorsing gedoen oor hierdie Buitendag voorsaat (my oupagrootjie). Volgens sy Sterfkennis sneuwel Frederik Willem Coenraad Buitendag op 12 April 1902 in “an engagement at Kalboschlaagte distrik Wolmaranstad“. Hy was 39 jaar en 10 maande oud en die oudste, (my grootouma Catharina Margaretha Maria) van sy ses kinders, amper veertien en die jongste net elf maande oud. Die kennisgewing is geteken deur sy weduwee, Maria Elizabeth Buitendag, op 9 Maart 1903, amper ‘n jaar later.

Oorlog Beeld, Nuusblad oor die stryd tussen Boer en Brit deur Jackie Grobler word noukeurig deurgelees vir enige leidraad wat dalk meer inligting kon gee oor die veldslag waarin grootoupa Buitendag gesneuwel het en die naaste datum is 11 April 1902 toe ‘n geveg by Roodewal, suidwes van Lichtenburg plaasgevind het. Volgens gegewens het 43 man hier gesneuwel en ‘n verdere vyftig is gewond. Ons neem aan dat hy gewond was en eers die volgende dag oorlede is.

Die oupagrootjie het ongeveer ses weke voor die einde van die oorlog gesneuwel en nie net een week soos oorvertel is nie.

Oom Bertie sterf op 21 Oktober 2017 – toevallig lees ek die berig van sy dood op SAGen nog voordat die boodskap van die familie ontvang is…..

Einde Januarie 2018 besluit ek om vir oulaas die SANDF te skakel en praat uiteindelik met die einste persoon waarmee oom Bertie gesels het en ontdek die rede waarom grootoupa Buitendag se rekords nie opgespoor kon word nie. 

Die aansoekdokument is volgens grootouma Buitendag se Doopseël ingevul en daarvolgens was haar pa Frederik Coenraad Willem Buitendag - die twee middelste name omgeruil.

Met die nuwe inligting vanaf sy Sterfkennis word die rekords vinnig nagegaan en bevestig mnr Prinsloo dat die *ABO en *DTD medaljes aan sy weduwee oorhandig is in 1922 – toevallig die jaar waarin my oorlede pa gebore is.  Hy noem ook dat oupagrootjie Buitendag op 11 April gesneuwel het en nie 12 April per die Sterfkennis nie – wel in die laaste veldslag van die oorlog en hy was ‘n Assistent Veldkornet.

Grootouma Buitendah is weer getroud en haar van aangegee as Lizamore, volgens haar Sterfkennis is dit korrek, moet egter nog die besonderhede van die huwelik opspoor...

Die medaljes is uitgereik maar in oumagrootjie Buitendag se testament word geen melding daarvan gemaak nie en daar is geen aanduiding in wie se besit die medaljes kan wees nie...

Mnr Prinsloo beveel toe aan dat Google geraadpleeg word aangesien medaljes van tyd tot tyd verhandel word.

Inderdaad is daar 'n rekord van die medalje: Volgens Google is sy ABO medalje op 1 September 2017 te koop aangebied deur City Coins. Hulle bevestig dat die medalje wel verkoop is en mag nie die koper se identiteit openbaar nie maar onderneem wel om die koper te vra om my te kontak.

Twee dae later skakel die koper, ‘n handelaar in medaljes, vanaf Johannesburg. Die medalje was op veiling op 7 Februarie 2018 maar is nie verkoop nie. Hy epos foto’s van die medalje asook die dokument wat aandui aan watter gevegte oupagrootjie Buitendag deelgeneem het o.a. Tweeriviere (ook genoem Scholtznek), Magersfontein en Koedoesrand.

Geen besonderhede is beskikbaar oor in wie se besit die medalje was nie en ook nie waar die DTD is nie. Die soektog gaan voort en enige bietjie inligting sal waardeer word om die storie volledig te kan nalaat vir die nasate.

Petro Meyer

Jeffreysbaai

* ABO

The Medalje voor de Anglo-Boere Oorlog, originally officially designated De Zuidafrikaanse Republiek- en Oranje Vrijstaat Oorlogsmedalje (the South African Republic and Orange Free State War Medal) and commonly referred to as the Anglo-Boere-Oorlog Medalje, was instituted in terms of Government Notice no. 2307 dated 21 December 1920, and published in the Union of South Africa Government Gazette of 24 December 1920. It was a retrospective campaign medal for Boer veteran officers and men, who served in the combat forces of the South African Republic and the Orange Free State during the Second Boer War between 11 October 1899 and 31 May 1902 and who remained in service of the Republican forces until 31 May 1902, without surrendering or taking either parole or the oath of allegiance prior to 31 May 1902.

Google

* DTD

The Dekoratie voor Trouwe Dienst (Decoration for Devoted Service), post-nominal letters DTD, was instituted in terms of Government Notice no. 2307 dated 21 December 1920 and published in the Union of South Africa Government Gazette of 24 December 1920. It was a retrospective award for distinguished and especially meritorious service by Boer veteran officers during the Second Boer War between 11 October 1899 and 31 May 1902.

Google